لحن تازه  موسيقي كلاسيك ايراني

دوره هاى كارى اول ناظرى و آشنايى اش با گروه هاى « شيدا » و « عارف » باعث به وجود آمدن آلبوم هايى در موسيقى ايرانى شد كه با نوآورى هاى تكنيكى و فرمى خاص همراه بود . اما ناظرى به همين امر بسنده نكرد . مشكل او طى سال هاى بعدى نبود مخاطب جوان براى شنيدن موسيقي ايرانى بود كه تلاش او براى رفع اين مانع , نهايتاً به خلق آثار مهمى در عرصه ى موسيقى ايران منجر شد .

در سال هاى اوليه پس از انقلاب و جنگ , موقعيت بحرانى براى موسيقى دان هاى ايرانى به وجود مى آيد , ناظرى هم در ابتداى اين سال ها و پس از فروپاشى كانون چاووش , به تدريس و گه گدارى هم اجراى كنسرت در خارج از ايران روى مى آورد و آلبوم موسيقى جديدى منتشر نمى كند .

اما پس از وقفه اى چند ساله , از چهارمين سال دهه ى 60 تا اويل دهه ى 70 با همكارى آهنگسازان و گره هاى موسيقى ايرانى , آلبوم هايى را به بازار موسيقى عرضه مى كند كه نام او را تا به امروز زنده نگه داشته  است . آلبوم هايى كه در زمانه ى آتش و بمب و استرس جنگ تحميلى و دوران ساخت و ساز ويرانى ها ضبط و منتشر شدند و در آن بحبوحه باعث شدند اميد تازه اى در موسيقى ايرانى زنده شود .

مهم ترين آثار اين بخش :

باد صبا , سخن تازه , لاله بهار , شور انگيز , كنسرت اساتيد موسيقى ايران , گل صد برگ , آتش در نيستان  كنسرتى ديگر ( ساز و آواز ) , دل شيدا , كيش مهر , بى قرار , ليلى و مجنون

 

پيشنهاد :           گل صد برگ

 

آشنايى و بهره گيرى ناظرى از استادان آن زمان موسيقى ايرانى باعث شد تا ناظرى در كار موسيقى ايرانى به تبحر برسد . انتشار اين آلبوم , انقلابى در موسيقى ايرانى بود . اين آلبوم را در گنار آتش در نيستان براى شنيدن موسيقى كلاسيك ايرانى با صداى شهرام ناظرى به شما توصيه مى كنم . اين آلبوم يكى از موفقيت هاى مهم ناظرى در رساندن حس و حال اشعار است .

معجزه ى تنبور

موسيقي كردي

موسيقى كردى با همه ى قدمت و زيبايى اش , موسيقى مهجور و ناشناخته اىبود و چيزى هم اگر از آن شنيده مى شد , به موسيقى محلى آن ديار اختصاص داشت . كيخسرو پور ناظرى از همان ابتدا سعى بر شناساندن اين موسيقى و ساز تنبور داشت و گروه تنبور شمس را به خوانندگى شهرام ناظرى به همين خاطر شكل داد . از سال هاى نخستين انتشار « صداى سخن عشق » تا به امروز , اعضاى اين گروه در شناساندن اين ساز ملى سعى فراوان كرده اند و موفق شده اند مرزهاى بين المللى را نيز به روى آن باز كنند .

موسيقى عرفانى تنبور با صداى شهرام ناظرى چنان مخاطب را مجذوب مى كند كه تا مدت ها راهى براى خلاصى از جريان نت ها در مغزش نمى يابد . صداى ناظرى و شيوه ى استثنائى خواندنش باعث شد تا موسيقى تنبور شكل جهانى پيدا كند . ناظرى گرچه در موسيقى تنبور و كردى خوانى كار زيادى ارائه نداده اما تمامى آثارش با تشويق هاى بى شمار مخاطبان و منتقدان روبرو شده است . با اينكه كنسرت كامكارها و ناظرى در مجموعه ى ورزشى انقلاب به خواندن ترانه هاى فولكلور و زيباى كردى اختصاص داشت اما موسيقى كردى كه توسط تنبور شمس به مردم معرفى شد چيز تازه و ديگرى بود .

 

مهم ترين آثار اين بخش :

صداى سخن عشق , بهاران آبيدر , مطرب مهتاب رو , حيرانى , كنسرت كامكارها , آواز اساطير

 

پيشنهاد :                  حيرانى

اگرچه ناظرى آثار ارزشمندى در اين زمينه دارد اما انتشار « حيرانى » در سال 1377 جانى تازه در روح موسيقى ايران دميد . اين آلبوم به طرز شگفت انگيزى با فروش قابل توجه مواجه شد و رده سنى مخاطب موسيقى ايرانى را تا حد زيادى كاهش داد . حالا ديگر جوانان هم براى خريد موسيقى ايرانى به فروشگاه ها مى رفتند . در آن روزها تصنيف هاى جذاب اين آلبوم را مى شد در تاكسى ها هم شنيد . ناظرى زبان كردى را چنان وسعت بخشيده بود كه مخاطب فارس و بلوچ و ترك و عرب و ... بودن دانستن معناى شعر ها  بارها و بارها به آن گوش مى دادند و آنها را زير لب زمزمه مى كردند .

حيرانى نقطه عطفى در كارنامه ى هنرى ناظرى است كه به آلبوم ساختار شكنى چون « آواز اساطير » ختم مى شود . آواز اساطير آخرين آلبومى از او در اين زمينه بود كه هم مورد توجه عموم واقع شد و هم منتقدان آن را پسنديدند .

 

ساز ديگر , شعر ديگر

تجربه هايى با شعر نو و ساز غربى

از آنجا كه پرده بندى هاى ساز ايرانى با سازهاى غربى تفاوت هايى دارد , تجربه ى اجراى موسيقى ايرانى با سازهاى غربى هموراه مورد توجه آهنگسازان ايرانى بوده است كه اوج اين كار را در قطعات زيباى روح الله خالقى به خوبى مى توان شنبد . از سوى ديگر با توجه به اينكه موسيقى ايرانى هموراه با شعر فارسى همراه بوده است , با فراگير شدن شعر نو در ميان شاعران و مردم , لزوم قرار و آرام گرفتن آن در دستگاه هاى موسيقى ايرانى مورد توجه آهنگسازان قرار گرفت كه در اين زمينه نيز آثار موفقى همچون « قاصدك » با صداى « محمد رضا شجريان » و آهنگ سازى « پرويز مشكاتيان » به وجود آمد .

ناظرى نير مانند اكثر اساتيد اواز ايرانى چون بنان و شجريان طى ساليان كار حرفه اي اش به تجربه ى اجراى موسيقى ايرانى با اركستر سازهاى غربى مى پردازد . او چند بارى هم شعر نو را به دستگاه هاى موسيقى ايران دعوت كرد تا بلكه بين اين دو آشتى جاودانه برقرار كند .

 

مهم ترين آثار اين بخش :

يادگار دوست , ساقى نامه و سوفى نامه 1 ( سوته دلان ) , ساقى نامه و سوفى نامه 2 ( نسيم صبحگاهى ) , بشنو از نى , در گلستانه

 

پيشنهاد :           يادگاردوست- در گلستانه


اين آلبوم پس از گذشت اين همه سال از زمان انتشارش تازگى خود را از دست نداده و هنوز هم به فروش مى رود ; و نه تنها تجربه ى موفقى در زمينه ى اجراى موسيقى ايرانى با اركستر سازهاى غربى است بلكه  يكى از بهترين مولوى خوانى هاى ناظرى هم به حساب مى آيد .

« يادگار دوست » كه تلفيق دكلمه و آواز و صداى اركستر است , به سرعت مخاطب را به ياد « رباعيات خيام » با صداى « محمد رضا شجريان » با دكلمه ى « احمد شاملو » و آهنگ سازى فريدون شهبازيان مى اندازد .

پيشنهاد دومى هم داريم , خواندن اشعار نوى فارسى در دستگاه هاى موسيقى ايرانى تبحرى مى خواهد كه هر خواننده و آهنگ سازى را توان اجراى آن نيست . « در گلستانه » يكى از نخستين تجربه هاى خاص در اين زمينه بود . هوشنگ كامكار با استفاده از ملودى ها و آواز موسيقى ايرانى , سمفونى عظيمى نوشت تا ناظرى اشعار سهراب را در دل آن بخواند .

 

فرم هاى تازه

آثار تجربه گرا  و  متفاوت

ناظرى از تجربه كردن هاى پياپى خسته نمى شود و همين ويژگى باعث شده تا هر آلبوم جديدى از او تازگى خاصى داشته باشد . ناظرى تجربياتش را به همراه آهنگسازان , در دستگاه هاى موسيقى نيز انجام داد . درست است كه اكثر اين آلبوم ها با عدم استقبال از سوى مردم و منتقدان مواجه شدند , اما براى ناظرى تجربه هايى به ارمغان آوردند تا بتواند « فرم گرايى » را در موسيقى ايرانى ارائه كند .

امروزه ناظرى از معدود موزيسين هاى موسيقى ايران است كه به فرم و تكنيك كار اهمييت فراوانى مى دهد . او خواندن را تنها اين نمى داند كه درست و قاعده مند باشد ; از صدايش چون ابزار صدا دهى مانند ساز استفاده مى كند و ريتم هاى موسيقى اش يكدستى موسيقى ايرانى را ندارد . بسيارى از آلبوم هاى ناظرى در اين دسته جاى مى گيرند اما انتخاب ما صرفاً به تجربه فرم ها و تكنيك هاى جديد توسط اين خواننده اختصاص دارد .

 

مهم ترين آثار اين بخش :

ساز نو آواز نو , كنسرت 77  سفر به ديگر سو , غم زيبا , لوليان

پيشنهاد :           سفر  به  ديگر سو 


با همه توانايى ها و نوآورى هاى خاصى كه اين آلبوم ها در خود دارند , نتوانستند موفقيت آثار قبلى را براى ناظرى به ارمغان بياورند اما به شما اطمينان مى دهيم كه شنيدن آلبوم « سفر به ديگر سو » خسته كننده نخواهد بود . اين آلبوم حاوى بهترين و فرم گراترين آثار ناظرى است و شيوه ى آوازى او در اين اثر بياد ماندنى است .

سفر به ديگر سو كه نوعى موسيقى عرفانى است براى « يادواره ى شمس تبريزى » ضبط و منتشر شده است .


ناظري جهاني

مولويه

اين آلبوم تجربه اى تازه است كه ناظرى به همراه حافظ ( پسرش ) آن را با زيبايى خاصى ضبط و عرضه كرده اند . « مولويه » در اجراى آواز و به كاربردن شعر نمونه جديدى است . كاربرد مدادم كلمات « شيدا شدم » و « پيدا شدم » , قطعه ى شيدا شدم را به موسيقى « مينى ماليستى » ( كمينه گرا ) نزديك مى كند .

نوع خواندن ناظرى در بعضى قطعات , وام گرفته از موسيقى دروايش است و لحن حماسى خاصى دارد . سازها صداى ديگر گونه و ناآشنايى دارند كه بسيار به دل مى نشيند . قطعه ى پنجم كه هم آوازى پدر و پسر است , از نمونه هاى خاص در اجراى تكنيك ها و فرم هاى جديد در موسيقى ايرانى است .

 

منبع : پایگاه اینترنتی شهرام ناظری - سعید رحیم زاده