كيهان كلهر سفير فرهنگي ملت‌ها است؛
كيهان كلهر را بايد <نوازنده سفر> لقب داد. او طي امسال و سال گذشته يكي از پركارترين دوره‌هاي كاري خود را پشت‌سر گذاشته است. اوايل امسال دانشجويان و استادان دانشگاه <ييل> شاهد هنرنمايي او در تك‌نوازي كمانچه بودند و بعد هم در ژاپن با گروه موسيقي <جاده ابريشم> روي صحنه رفت. چندي بعد در لبنان برنامه اجرا كرد و بعد به مصر رفت و در كنار اهرام ثلا‌ثه كمانچه نواخت. حالا هم كه قصد دارد در مجموعه برنامه‌هاي گروه <جاده ابريشم> در ايالت كاليفرنياي آمريكا روي صحنه برود.
قرار است در اين برنامه كه حميدرضا نوربخش (خواننده)، سيامك آقايي (سنتور) و سيامك جهانگيري (ني) هم حضور دارند، كلهر قطعاتي از موسيقي ايراني را روي صحنه ببرد. اين برنامه اوايل مهرماه برپا مي‌شود و در طي آن يويو ياما (نوازنده ويولن‌سل چيني ساكن آمريكا و سرپرست گروه <جاده ابريشم)> هم حضور خواهد داشت.
اما مهم‌تر از همه اينها، آلبوم <شهر خاموش> كلهر است كه براي كودكان حلبچه ضبط شده و قرار است تا چندي ديگر به بازار موسيقي عرضه شود. روزنامه نيويورك‌تايمز طي روزهاي گذشته به بهانه ضبط اين آلبوم به بررسي جايگاه فرهنگي اين نوازنده برجسته ايراني پرداخته و از او به‌عنوان موسيقيداني ياد كرده كه نقش سفير فرهنگي را ايفا مي‌كند.
ويواين شواتيزر (نويسنده اين گزارش) در مورد <شهر خاموش> مي‌نويسد: <در شهر خاموش اثري سحركننده و تاثيرگذار درباره روستاي حلبچه است؛ روستايي كه صدام‌حسين آن را بمباران شيميايي كرد. در اين اثر ساز كمانچه ماتم و زاري كودكان حلبچه را به مخاطب منتقل مي‌كند.>
برپايه اين گزارش، كلهر <شهر خاموش> را با همراهي نوازندگان گروه بروكلين رايدر ضبط كرده است. نويسنده گزارش در ادامه به توصيف فضاي حاكم بر اين اثر مي‌پردازد و مي‌نويسد: <شهر خاموش با بداهه‌نوازي كمانچه آغاز مي‌شود، زمزمه‌اي در يك مخروبه كه به‌طرز ترسناكي گردوخاك پخش‌شده در هوا و ويرانه‌هاي بمباران را تداعي مي‌كند. اين زمزمه با آهنگي كردي همراه است كه دوباره ساختن روستاي ويران‌شده را يادآوري مي‌كند. اين آهنگ البته براي كلهر 45 ساله طنين ويژه‌اي دارد؛ براي او كه در تهران متولد شد اما اصل و نسبي كردي دارد.> نويسنده اين گزارش در ادامه نقل‌قولي از كلهر مي‌آورد كه صداي ساز كمانچه را <صدايي گرم و خيلي نزديك به صداي انسان> توصيف كرده است.
در بخش ديگر گزارش، اشاره‌اي به اسامي همكاران كلهر در ضبط اين اثر (كولين ياكوبسن، جاناتان گاندلسمن، نيكلا‌س كورد، سيامك آقايي و اريك ياكوبسن) شده و ارزيابي آنها از همكاري با اين نوازنده ايراني آمده است. نيكلا‌س كورد درباره <شهر خاموش> و همكاري با كلهر مي‌گويد: <اين اثر نتيجه هشت سال يادگيري و تجربه است. اولين باري كه ما كلهر را ديديم خيلي از ديدار او لذت برديم. مجذوب جهان ذهني او شديم، اما در آغاز فكر نمي‌كرديم روزي بتوانيم چنين اثر رويايي‌اي با هم ضبط كنيم.> نويسنده گزارش در ادامه به بداهه‌نوازي در اين اثر اشاره مي‌كند و مي‌نويسد: <آغاز شهر خاموش با بداهه‌نوازي همراه است، مهارتي كه در سنت موسيقي كلا‌سيك فارسي سابقه‌اي ديرينه دارد. بداهه‌نوازان كار خود را بر پايه مجموعه‌‌اي از ملودي‌ها و موتيف‌ها كه <رديف> خوانده مي‌شوند، قرار مي‌دهند. موسيقيدانان كلا‌سيك غربي به ندرت در كارهايشان بداهه‌نوازي داشته‌اند اما اعضاي بروكلين رايدر براي اولين بار بخت خود را در اين زمينه با بداهه‌نوازي كلهر، آزموده است. شوايترز در ادامه به تلا‌ش‌هاي كيهان كلهر براي نزديك كردن ملت‌ها از طريق موسيقي مي‌پردازد و همكاري او با شجاعت حسين‌خان نوازنده سيتار هندي را در اين راستا ارزيابي مي‌كند. اين دو كه سابقه همكاري 8 ساله با هم دارند تا به حال آلبوم‌هاي موسيقي <غزل يك> و <غزل دو> را منتشر كرده‌اند. به زعم نويسنده نيويورك‌تايمز، همكاري اين دو نوازنده را مي‌توان نزديكي دو فرهنگ به هم دانست. او در اين‌باره مي‌افزايد: <كلهر در موسيقي‌اش روي فهم عميقي از موسيقي فرهنگ‌ها تاكيد دارد. او به عنوان يك موسيقيدان ايراني بارها و بارها برنامه‌هاي متعددي براي تماشاگران غربي اجرا كرده است. با اينكه طي سال‌هاي اخير با سوال‌هاي سياسي زيادي روبه‌رو شده اما همواره بر اين نكته تاكيد دارد كه يك سفير فرهنگي است نه يك سياستمدار.>
به هر حال آنچه در گزارش نيويورك‌تايمز از همه‌چيز برجسته‌تر است، تاكيد بر ابعاد فرهنگي تلا‌ش‌هاي بين‌المللي كلهر در عرصه موسيقي است. همه اينها در حالي است كه از آخرين كنسرت مستقل كلهر در تهران 5 سال مي‌گذرد. در حقيقت صداي كمانچه كلهر طي سال‌هاي اخير بيش از آنكه در تهران شنيده شود در ديگر پايتخت‌هاي دنيا به گوش خورده است. اين نوازنده متولد سال 1342 در خانواده‌اي كرد است. كلهر كار موسيقي را از 5 سالگي شروع كرد و مدتي هم با گروه شيدا همكاري داشته است. او از 17 سالگي مقيم ايتاليا بوده و سپس در رشته آهنگسازي در دانشگاه كارلتن‌اتاوا (كانادا) فارغالتحصيل شده است. كلهر يك بار هم نامزد جايزه معتبر گرمي شده است.
محمد جواد صحافی .