بررسی شرایط آخرین شب کنسرت همایون شجریان و گروه دستان
دوشنبه شب، زمانی که تنها دقایقی تا اجرای آخرین شب گروه دستان و همایون شجریان مانده است، برق تالار وزارت کشور، با برنامه یا بی‌برنامه قطع می‌شود و بزرگ‌ترین تالار کشور، که البته مناسب برگزاری اجراهای موسیقایی نیست، قریب به یک ساعت و نیم در خاموشی کامل به‌سر برد. این خاموشی در حالی رخ داده بود که برگزار کننده، صبح روز دوشنبه، طی نامه‌نگاری با مسئولین تالار، از ایشان درخواست کرده بودند تا از قطع برق تالار بپرهیزند. همچنین تأمین کننده‌ی برق اضطراری سالن ــ ژنراتور ــ نیز به‌خاطر مشکلات فنی (و طبق آنچه که شنیده شد، گم شدن سیم آن) قادر به روشن کردن بخشی از سالن نبود.
استاد محمدرضا شجریان، پس از به جریان افتادن برق اضطراری سالن، پیش از اجرای رسمی گروه، برای دقایقی به روی سن آمدند و با صحبت‌های خود، مراتب اعتراض خود را از هم زبان حضار، هم گروه برگزار کننده و هم همایون شجریان و اعضای گروه دستان اعلام کردند.
بی‌برنامگی یا برنامه‌ی از پیش معین شده؟! حضار صبور... استاد محمدرضا شجریان، دوشنبه شب، تالار بزرگ کشور ... درود به یکایک شما عزیزان ... دست یکایک‌تان را می‌بوسم ... شما مردمانی که تا این‌قدر تحمّل می‌کنید، این‌گونه رفتارها را که جز شیطنت چیزی نیست ... والّا باید سؤال کرد که وزارت کشور که صاحب خانه است چرا بایستی در چنین موقعیتی برق‌اش برود ... ایرادی که داریم اینکه هیچکس، جوابگوی ما نیست ... از دشمنان برند شکایت به دوستان، چون دوست دشمن است، شکایت به کجا برم ... آن‌هایی که فکر می‌کنند می‌توانند جلوی این برنامه‌ها را بگیرند، سخت در اشتباه‌اند ... سخت در اشتباه‌اند ... تا زبان فارسی هست، موسیقی این زبان هست ... هیچکس نمی‌تواند جلوی زبان و موسیقی ما را بگیرد ... حواس‌شان را باید جمع کنند ... پوزش می‌خواهم از همه‌تان ... دست همه‌تان را می‌بوسم ... اعصاب بچه‌های ما را خراب کردند و تحمل‌تان باز هم بیش‌تر از این باشد تا بتوانیم ما در کنار همدیگر با صلح و صفا زندگی کنیم ... ...
همان‌طور که چند خبرگزاری دولتی نیز اشاره کرده بودند، در اجرای گروه دستان به‌همراه همایون شجریان، بیش از پیش، نیاز مبرّم به سالن و فضای ویژه برای اجرای موسیقی، احساس شد. قطعی بی‌موقع برق که اساسی‌ترین و در عین حال ابتدایی‌ترین امکان برای برگزاری یک اجرای موسیقایی‌ست نشان از عقب افتادگی کشوری با سابقه‌ی فرهنگ هزاران ساله است.
شب چهارم، زمانی که سالن اجرا در تاریکی کامل به‌سر میبرد، یکی از دلآوازیها توضیحاتی را به برخی حضار میداد و میگفت: «قبل از برگزاری کنسرت، با مسئولان برگزاری نامهنگاریهای لازم را انجام دادهایم و آنها نیز در پاسخ اعلام کردند که اتفاقی طی ساعات برگزاری نخواهد افتاد ... از سویی نمیتوانیم برق اضطراری سالن را به جریان بیاندازیم و علت آن هم قطعی (و گم شدن) سیم ژنراتور است.»
این موضوع را می‌توان از زوایای مختلفی نگریست.
۱ــ چرا اساسی‌ترین و ابتدایی‌ترین امکان برای برگزاری یک برنامه‌ی فرهنگی، تنها زمانی باید از کف برود که تنها دقایقی به آغاز رسمی برنامه مانده است؟!
۲ــ آیا این اتفاق بی‌برنامگی پیام بی‌برنامه بودن را میرساند یا برنامه داشتن را ؟!
۳ــ چرا پس از اجرای شب سوم، این اتفاق مجدداً در شب چهارم رخ داد؟!
۴ــ اینکه مسئولان تالار وزارت کشور، حضار معترض ــ امّا صبور ــ را به شرکت دل‌آواز ارجاع میداد و با لحنی خاص بیان میدارد که مسئولیتی ندارد و فقط سالن را اجاره داده است؟!
۵ــ آیا برنامه‌ای در پی بوده که جمعیت معترض با رفتاری که از خود نشان دادند، اجازه‌ی اجرای آن برنامه را ندادند؟!
تحمل و شکیبایی حاضران در سالن برگزاری در خاموشی یک ساعت و نیم‌ــه، این نکته را می‌تواند برساند که همواره جمع کثیری از این طیف، مردمانی صبور، با فرهنگ و در عین حال هوشیار هستند. اینکه جمع معترض، اعتراض خود را با استفاده اشعار و تصنیف‌هایی چون «مرغ سحر» یا «ای ایران ای مرز پر گهر» که غالب روح آنان، زمینه‌ی سیاسی دارد، بیان می‌کنند نکته‌ای در خورِ تأمّل است.
در طول خاموشی کامل سالن، حضار هیچ اعتراضی به‌صورت علنی نمی‌کنند، و این نشان از هوشیاری ایشان دارد.
استاد از زبان ما سخن گفت... !
سخنرانی قابل تأمّل استاد محمدرضا شجریان پس از وصل جریان برق اضطراری سالن برگزاری کنسرت و پیش از آغاز رسمی برنامه توسط هنرمندان، مفهومی پر از کنایه داشت. اینکه بچه‌های ما را عصبی کردند، بچه‌ها می‌تواند تنها هنرمندان را دربرنگیرد. مفهوم کلّی صحبت‌های استاد شجریان پیش از آغاز رسمی کنسرت، با توجه به "جمله به جمله‌ی آن" نشانی خاص از قطعی با‌برنامه یا بی‌برنامه‌ی برق سالن داشت که دریافت این مهم را ـــ از دید نگارنده ـــ به بازدیدکنندگان عزیز محوّل می‌کنیم.
در ادامه، متن کامل سخنرانی استاد شجریان را می‌خوانید و همچنین می‌توانید فایل صوتی این سخنرانی را دریافت کنید. شایان ذکر است که این فایل توسط وبلاگ غیررسمی دل‌آواز ضبط و آماده شده است که بدینوسیله از آن وبلاگ قدردانی می‌کنیم.
توجه: زبان گفتاری صحبت‌های استاد شجریان به زبان نوشتاری تبدیل شده است.
محمد جواد صحافی .